Dzień 25 listopada to w Kościele powszechnym liturgiczne wspomnienie dowolne św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Urodziła się w Aleksandrii w III wieku i była mądra, wykształcona oraz oddana wierze chrześcijańskiej. Zgodnie z tradycją, po nawróceniu wielu ludzi, została aresztowana przez cesarza Maksymiana za wyznawanie chrześcijaństwa. Mimo prób zmuszenia jej do wyrzeczenia się wiary, pozostała wierna aż do męczeńskiej śmierci, której doświadczyła na kole tortur. Jest patronką m.in. filozofów, teologów, uczonych oraz studentów, uniwersytetów, zakonu katarzynek. Jej postać widnieje w herbie Nowego Targu na Podhalu, a Święta patronuje temu miastu. W sztuce często przedstawiana jest z kołem, które symbolizuje narzędzie tortur, oraz z księgą, będącą symbolem jej mądrości.
biogram
Podobnie jak św. Cecylia na Zachodzie, tak św. Katarzyna przede wszystkim na Wschodzie należała do najbardziej znanych świętych. Mało jednak o niej wiemy, a tak wiele powstało o niej legend, że niektórzy hagiografowie nawet powątpiewali w jej historyczne istnienie. Zachowały się dwa opisy męki i śmierci św. Katarzyny Aleksandryjskiej, ale pochodzą one dopiero z wieku VI i są pełne legend. Mamy jednak świadectwa już z wieku IV – a więc bardzo wczesne, bo sięgające prawie czasów Świętej. Wspominają bowiem o niej Rufin i Euzebiusz z Cezarei Palestyńskiej.
Według legendy Katarzyna urodziła się w Aleksandrii, stolicy Egiptu, jako córka króla Kustosa. Była osobą nie tylko bardzo zamożną, ale także wykształconą. Słynęła z urody. O jej rękę daremnie ubiegali się najznakomitsi obywatele miasta, bo – jak wiele chrześcijanek – złożyła ślub dozgonnej czystości.
Wkrótce wybuchło najdłuższe i najbardziej krwawe w dziejach Kościoła prześladowanie chrześcijan – za panowania cesarza Dioklecjana i jego współrządców: Galeriusza Maksymiana i Konstancjusza I. Szczególną nienawiścią do chrześcijan wyróżniał się Maksymian, władca wschodniej części Imperium Rzymskiego. Przybył on osobiście do Aleksandrii, by dopilnować realizacji prześladowczych edyktów.
Jedną z jego ofiar miała być Katarzyna. Po pojmaniu była przymuszana do złożenia ofiary bogom. Odmówiła, wyznając wiarę w Boga Jedynego. Wówczas cesarz zarządził dysputę między Katarzyną a pięćdziesięcioma tamtejszymi filozofami i retorami. Katarzyna pokonała swoich adwersarzy, udowadniając prawdziwość chrześcijaństwa, i doprowadziła wielu z nich do wiary w Chrystusa. Miała wtedy 18 lat. Cesarz rozgniewany obrotem sprawy skazał ją na tortury: smagano ją żyłami wołowymi tak, że jej ciało było jedną wielką raną; morzono ją głodem; łamano jej kości. Modlitwa Katarzyny sprawiła, że podczas miażdżenia kołem zstąpił anioł i spowodował, że rozpadło się ono w rękach kata. Na widok jej bohaterstwa w czasie znoszenia mąk miało nawrócić się kilkuset żołnierzy i oprawców. Ostatecznie wykonano wyrok śmierci przez ścięcie prawdopodobnie między rokiem 307 a 312.
Męczeństwo św. Katarzyny musiała być czymś niezwykłym, skoro została ona wyróżniona tak wielką czcią. Ciało jej od setek lat znajduje się na Górze Synaj, przeniesione tam zapewne z Aleksandrii, kiedy Arabowie, a po nich Turcy najechali Egipt. Jest tam klasztor prawosławny i kościół, do którego podążają pielgrzymi. Klasztor ten wystawił cesarz Justynian w wieku VI.
Katarzynie poświęcili swoje arcydzieła najwięksi artyści: Hans Memling, Correggio, Tintoretto, Dawid Aubert, Masolino di Panicale, Jan Provost, Caravaggio i Raffael. Św. Joanna d’Arc zaliczała Katarzynę do swoich trzech głównych patronek. Na Zachodzie uważano ją za jedną z Czternastu Świętych Wspomożycieli. Św. Katarzyna z Aleksandrii była patronką wielu miast i związków katolickich. Jest patronką zakonu katarzynek; Nowego Targu, Dzierzgonia i Cypru; nauki i uniwersytetów, w tym paryskiej Sorbony; adwokatów i notariuszy, bibliotekarzy, drukarzy, filozofów chrześcijańskich, grzeszników, kolejarzy, kołodziejów, literatów, mężatek, młodych dziewcząt, młynarzy, fryzjerów, modystek, mówców, piekarzy, powroźników, prządek, studentów, szwaczek, uczonych, woźniców, zecerów. Dawniej w Polsce istniał zwyczaj, że w wigilię św. Katarzyny chłopcy wróżyli sobie, który z nich jako pierwszy ożeni się i jakie imię będzie miała wybranka. Popularne też było powiedzenie: „Święta Katarzyna Adwent zaczyna”.
patronat
Jest patronką m.in. filozofów, teologów, uczonych oraz studentów, uniwersytetów, zakonu katarzynek. Jej postać widnieje w herbie Nowego Targu na Podhalu, a Święta patronuje temu miastu.
znaczenie liturgiczne
Święta Katarzyna Aleksandryjska jest wspomniana w Kościele katolickim 25 listopada. W tym dniu Kościół obchodzi jej wspomnienie, oddając hołd jej mądrości, niezłomnej wierze i męczeństwu. Dzień ten ma również wymiar teologiczny, ponieważ przypomina o roli kobiety w Kościele i jej oddaniu dla Chrystusa, a także o roli edukacji i nauki w życiu chrześcijańskim.
ikonografia
W ikonografii św. Katarzyna przedstawiana jest w koronie królewskiej, z palmą męczeńską w dłoni. Jej atrybutami są: anioł, Dziecię Jezus, nakładające na jej palec pierścień jako oblubienicy, filozofowie, z którymi prowadziła dysputę, gałązka palmowa, koło, na którym była łamana, korona w ręku, krzyż, księga, miecz, piorun.
modlitwy i litania
Wszechmogący, wieczny Boże, Ty w świętej Katarzynie dałeś swojemu ludowi wzór dziewictwa i niezłomności w męczeństwie, † przez jej wstawiennictwo umocnij nas w wierze i stałości * i spraw, abyśmy gorliwie pracowali dla jedności Kościoła. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, † który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, * Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.
Kyrie elejson! Chryste elejson! Kyrie elejson!
Chryste, usłysz nas! Chryste wysłuchaj nas!
Ojcze z nieba Boże, zmiłuj się nad nami.
Synu, Odkupicielu świata, Boże, zmiłuj się nad nami.
Duchu Święty, Boże, zmiłuj się nad nami.
Święta Trójco, Jedyny Boże, zmiłuj się nad nami.
Święta Maryjo, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, dziewico i męczenniczko, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, oblubienico Chrystusa, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, napełniona darami Ducha Świętego, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, wzorze cnoty czystości, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, pałająca gorliwością w nawracaniu niewierzących do świętej wiary, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, ucieczko pozostających w ciemnościach, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, szczególna patronka uczącej się młodzieży, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, przewodniczko oślepionych błędami, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, wskazująca drogę do prawdy, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, nawracająca do Chrystusa możnych tego świata, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, dyskutująca z uczonymi, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, nieustraszona okrutnymi mękami, – módl się za nami.
Święta Katarzyno, pogrzebana na Górze Synaj, – módl się za nami.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, – przepuść nam Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, – wysłuchaj nas Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, – zmiłuj się nad nami.
K. Módl się za nami święta Katarzyno, Dziewica i Męczenniczko.
W. Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych.
K. Módlmy się: Boże, Ty ukazujesz swoją moc w ludzkiej słabości, od Ciebie święta Katarzyna otrzymała siłę zniesienia męczeństwa, niech wszystkim, którzy radują się jej chwałą zawsze uprasza łaskę do przezwyciężenia pokus. Przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa. W. Amen.
Udostępnij:
