Pomocą w owocnym korzystaniu z sakramentu pokuty jest pięć warunków dobrej spowiedzi:

Rachunek sumienia. Najczęściej prowadzony jest według dziesięciu przykazań Bożych, pięciu przykazań kościelnych oraz grzechów głównych. Jednak dobrze przeprowadzony rachunek sumienia powinien obejmować nie tylko nasze złe czyny. Jezus na Sądzie Ostatecznym nie będzie nas pytał tylko o wyrządzone przez nas zło, ale także o dobro, którego nie spełniliśmy.

Św. Ignacy Loyola, założyciel zakonu jezuitów, zalecał codzienny rachunek sumienia jako ćwiczenie duchowe. Celem takiej praktyki jest uzyskanie większej kontroli nad własnym postępowaniem i , w konsekwencji, unikanie grzechów ciężkich.

Żal za grzechy. Żal za grzechy jest darem Bożym, poruszeniem Ducha Świętego. Jest to ból duszy, znienawidzenie popełnionego grzechu oraz chęć nie upadania w przyszłości. Rozróżniamy dwa zasadnicze rodzaje żalu za grzechy, w zależności od motywu. Jeden i drugi jest wystarczający do ważności spowiedzi.

Pierwszy nazywa się żalem doskonałym, gdzie motywem żalu jest miłość do Boga: Kocham Boga i żałuję tego co zrobiłem, wiem, że źle postąpiłem i że poprzez to zło sprawiłem przykrość Bogu.

Drugi to żal mniej doskonały Motywem tego żalu nie jest już miłość do Pana Boga, tylko strach wynikający ze świadomości konsekwencji grzechu, czyli strach przed karą, przed potępieniem wiecznym, przed piekłem. Jest on tak silny, że budzi poczucie żalu. To jest taki minimalistyczny żal, ale wystarczający do ważności sakramentu.

Mocne postanowienie poprawy. Postanowienie poprawy jest postanowieniem, że zrobimy wszystko, aby dany grzech się nie powtórzył. Wiąże się to też z zerwaniem z tym, co powoduje złe postępowanie np. nieodpowiednim towarzystwem. Jest to decyzja pracy nad sobą, która obejmuje nie tylko unikanie grzechu, ale także czynienie jak najwięcej dobra.

Szczera spowiedź. Szczera spowiedź polega na wyznaniu wobec kapłana wszystkich grzechów, które przypomnieliśmy sobie, robiąc rachunek sumienia. Należy wyznać wszystkie grzechy ciężkie (a więc popełnione świadomie czyli gdy wiem, lub powinienem wiedzieć, że dany czyn jest grzechem; dobrowolnie, czyli gdy chcę lub zgadzam się na popełnienie grzechu; gdy zło wyrządzone moim grzechem jest znaczne), które nie zostały jeszcze wyznane, a których jesteśmy świadomi po starannym zbadaniu swego sumienia. Wyznanie grzechów powszednich (lekkich) jest przez Kościół gorąco zalecane, ponieważ pomaga kształtować prawe sumienie, walczyć ze złymi skłonnościami, poddawać się leczącej mocy Chrystusa i czynić postępy w życiu duchowym.

Zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu. Rozgrzeszenie usuwa grzech, ale nie usuwa wszelkiego nieporządku, jaki wprowadził grzech. Zadośćuczynienie jest naprawieniem zła, które zostało przez grzesznika wyrządzone. Przede wszystkim należy podjąć konkretne działania, które będą wynagrodzeniem bliźniemu za krzywdy, których doznał z naszej strony np. należy oddać skradzione pieniądze bądź przywrócić dobrą sławę temu, kto został oczerniony i przeprosić za wypowiedziane oszczerstwa.

Uklęknij i pozdrów księdza słowami: 
Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus.
Następnie przeżegnaj się:
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen.
Ksiądz uczyni nad tobą znak krzyża, mówiąc:
Bóg niech będzie w twoim sercu, abyś skruszony w duchu wyznał swoje grzechy.
Odpowiedz:
Amen.

Przedstaw się: 
Jestem… (kawalerem, panną, mężem, żoną, ojcem, matką itp.).
Ostatni raz byłem/-am u spowiedzi świętej…
Pokutę odprawiłem/-am… (albo: nie odprawiłem/-am).
Na ostatniej spowiedzi zapomniałem/-am wyznać że… (jeśli zapomniałeś jakiś grzech ciężki*).
Od ostatniej spowiedzi obraziłem/-am Pana Boga następującymi grzechami:

Wyznaj teraz swoje grzechy.
Zakończ wyznawanie grzechów słowami:
Więcej grzechów nie pamiętam, za wszystkie szczerze z miłości do Boga żałuję i postanawiam się z nich poprawić. Proszę Boga o przebaczenie.
Ksiądz może pouczyć spowiadającego się, a następnie naznacza pokutę i udziela rozgrzeszenia:

BÓG, OJCIEC MIŁOSIERDZIA,
KTÓRY POJEDNAŁ ŚWIAT ZE SOBĄ
PRZEZ ŚMIERĆ I ZMARTWYCHWSTANIE
SWEGO SYNA
I ZESŁAŁ DUCHA ŚWIĘTEGO
NA ODPUSZCZENIE GRZECHÓW
NIECH CI UDZIELI PRZEBACZENIA
I POKOJU PRZEZ POSŁUGĘ KOŚCIOŁA
JA ODPUSZCZAM TOBIE GRZECHY
IMIĘ OJCA I SYNA, I DUCHA ŚWIĘTEGO

Odpowiedz:
Amen.

Następnie ksiądz może jeszcze dodać:
Wysławiajmy Pana, bo jest dobry.

Odpowiedz:
Bo Jego miłosierdzie trwa na wieki.

Ksiądz odpowie:
Idź w pokoju.

I – Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną

• Czy traktuję Boga jako prawdziwie istniejącą Osobę, czy jest On dla mnie jedynie postacią podobną do tych, które znam ze świata baśni?
• Czy uważam, że z racji mojego wieku nie mam się z czego spowiadać?
• Jak wygląda moja modlitwa? Czy jest szczerą rozmową z kochającym mnie Przyjacielem, czy może wymuszonym recytowaniem wyuczonych formułek?
• Czy praktykuję osobistą modlitwę przed Najświętszym Sakramentem?
• Czy dziękuję Bogu za dobro, którym mnie obdarza?
• Czy przyznaję się do Boga wobec innych ludzi? Może się Go zaparłem?
• Czy nie stałem się dla kogoś powodem do zgorszenia? Może swoją postawą zraziłem kogoś do wiary, Kościoła, chrześcijaństwa?
• Czy nie obnoszę się ze swoją wiarą w faryzejski sposób, chwaląc się ilością odmawianych modlitw, ilością odbytych pielgrzymek czy też wskazując na to, jakiej rozgłośni radiowej słucham? Czy wykonując religijne gesty i wypowiadając słowa, oczekuję, aby inni chwalili mnie za moją „pobożność”?
• Co dla mnie jest ważniejsze od Boga?
• Czy wierzę w zabobony i przesądy (np. „czarny kot”, „piątek 13-go”, „czerwone wstążki” itp.)?
• Czy korzystałem z wróżb, horoskopów, porad jasnowidzów?
• Czy brałem udział w praktykach okultystycznych (np. wywoływanie duchów)?
• Czy korzystałem z niekonwencjonalnych metod leczenia (np. akupunktura, joga, homeopatia, bioenergoterapia itp.)?

II – Nie będziesz brał Imienia Pana Boga twego nadaremno

• Czy zawsze, kiedy wypowiadam imiona Boże (lub Świętych Pańskich) zwracam się do Boga w formie modlitwy? Może używam tych słów jako „wykrzykników”, czy „przerywników”?
• Czy nie mówiłem bluźnierstw na temat Boga, Świętych, Kościoła, duchowieństwa, Biblii, prawd wiary?
• Czy szanowałem symbole religijne i znaki naszej wiary?
• Czy przysięgałem niepotrzebnie lub fałszywie?
• Czy nie popełniłem świętokradztwa przez niegodne przyjęcie któregoś z sakramentów świętych?
• Czy nie złorzeczyłem Bogu?
• Czy nie buntuję się przeciwko Bogu i krzyżom, które mi daje (np. cierpienie związane z chorobą, czy niedogodnościami wynikającymi ze starości) ? Czy nie narzekam na swój los?

III – Pamiętaj, abyś dzień święty święcił

• Czy praktykuję niedzielną i świąteczną Eucharystię?
• Jak wygląda mój udział we Mszy Świętej? Czy odpowiadam na wezwania celebransa, czy śpiewam?
• Czy mam świadomość, że Msza Święta jest spotkaniem z Bogiem?
• Czy uczestniczę we Mszy Świętej nie przeszkadzając innym uczestnikom liturgii przez np. posługiwanie się własnymi wersjami tekstów liturgicznych czy gestami niezatwierdzonymi przez Kościół?
• Czy na każdej Mszy Świętej przyjmuję Komunię? Czy spowiadam się na tyle często, by zawsze móc przyjąć Komunię Świętą?
• Czy odkładam spowiedź na czas świąt, czy też różne „okazje rodzinne”, a pozostałą część roku trwam w grzechu?
• Czy uważnie słucham czytań i homilii?
• Czy świętowałem niedzielę przez lekturę prasy katolickiej, czy książki albo obejrzenie wartościowego filmu czy rozmowę na temat wiary?
• Czy nie wykonywałem niepotrzebnych prac w niedziele i święta?
• Czy nie robiłem zakupów w niedzielę?
• Czy zachowuję nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych w piątki?
• Czy powstrzymuję się od udziału w zabawach w okresie Wielkiego Postu?

IV – Czcij ojca swego i matkę swoją

Jeśli rodzice żyją:

• Czy mam szacunek dla moich rodziców?
• Czy pomagam rodzicom?
• Czy modlę się za swoich rodziców? Czy pamiętam o ich rocznicach, imieninach?
• Czy nie wstydzę się swoich rodziców? Odnośnie do zmarłych
• Czy odwiedzam grób moich rodziców?
• Czy zamawiam Mszę Świętą w ich intencji i czy modlę się indywidualnie za nich?
• Czy przebaczyłem moim rodzicom różne zranienia, które przez własną słabość mi zadali?

Inne

• Jaki mam stosunek do Ojczyzny jako daru otrzymanego od moich przodków i skarbu, który mam przekazać kolejnym pokoleniom? Czy uczestniczę w wyborach? Czy jestem gotów bronić kraju? Jaki mam szacunek do symboli narodowych (flaga, hymn, godło)? Czy modlę się za Ojczyznę i za rządzących nią (niezależnie od politycznych upodobań)?
• Jeśli jestem rodzicem, czy nie ingeruję w życie moich dorosłych dzieci i wychowanie wnuków? Czy nie narzucam w nachalny sposób swoich wartości (nawet słusznie), własnych zwyczajów i sposobów na prowadzenie gospodarstwa domowego?
• Czy prowokuję napięcia rodzinne przez chęć postawienia na swoim?

V – Nie zabijaj

• Czy nie zabiłem człowieka (np. dokonana wiele lat temu aborcja)?
• Czy w jakikolwiek sposób nie przyczyniłem się do zabicia człowieka (także nienarodzonego czy terminalnie chorego)?
• Może zabiłem kogoś słowem? Okazywałem lekceważenie czy pogardę? Utrudniałem komuś życie, bo „na to zasłużył”?
• Czy nie trwam w gniewie?
• Czy nie chcę przebaczyć swojemu winowajcy, mimo że mnie o to prosił?
• Czy dbam o zdrowie tych, którymi się opiekuję (chory współmałżonek, wnuk itd.)?
• Czy dbam o własne zdrowie? Czy biorę leki przepisane przez lekarza? Czy stosuję się do diety i innych zaleceń ludzi, którzy się mną opiekują?
• Czy palę papierosy lub nadużywam alkoholu?
• Czy pomagam potrzebującym, których spotykam wokół siebie (członkowie rodziny, sąsiedzi, przypadkowo spotykane osoby)?
• Czy uprzykrzam życie moim bliskim przez ciągłe użalanie się nad sobą, opowiadanie o swoich chorobach i tym, jak bardzo jest mi źle?
• Czy mam myśli samobójcze? Jeśli tak, to czy szukam wsparcia i pomocy?

VI – Nie cudzołóż

IX – Nie pożądaj żony bliźniego swego

• Czy popełniłem grzech przeciwko czystości, choćby w sercu (myślą, pragnieniem)?
• Czy dopuściłem się grzechu nieczystości (sam lub z inną osobą)?
• Czy oglądałem materiały pornograficzne?
• Czy gorszyłem innych (młodszych!) nieprzyzwoitymi słowami, żartami lub zachowaniem?
• Czy podżegałem kogoś do współżycia pozamałżeńskiego lub do zdrady małżeńskiej czy do rozwodu?
• Czy toleruję związek niesakramentalny moich dzieci czy wnuków przez pozwolenie na zamieszkiwanie w tej sytuacji w moim domu?

VII – Nie kradnij

X – Nie pożądaj rzeczy bliźniego swego

• Czy jestem chciwy?
• Czy nie zazdroszczę, że innym powodzi się lepiej niż mnie?
• Czy nie ukradłem czegoś, co jest własnością innej osoby lub jest dobrem publicznym?
• Czy nie zniszczyłem cudzej własności lub mienia wspólnego?
• Czy szanuję pracę innych i czy potrafię ją docenić przez np. podziękowanie?
• Czy nie oszukuję?
• Czy dałem się przekupić lub namawiałem do przekupstwa lub innych nieuczciwości?
• Czy nie marnuję dóbr, które posiadam (jedzenie, sprzęty itp.)?
• Czy nie zabieram innym czasu przez zarzucanie ich nadmiernymi wymaganiami skoncentrowanymi na moich potrzebach?
• Czy nie jestem roszczeniowy, uważając, że wszystko mi się należy (np. pierwsze miejsce w kolejce u lekarza, czy siedzące miejsce w tramwaju).
• Czy mam świadomość, że na świecie żyją ludzie, którzy są bardziej potrzebujący ode mnie?
• Czy pomagam potrzebującym przez dar materialny, czy ofiarowanie im chwili swojego czasu, czy też dobrego słowa?

VIII – Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu

• Czy kłamię?
• Czy wyrządziłem komuś krzywdę przez obmowę, wypowiedzenie oszczerstwa, posądzenie, złożenie fałszywych zeznań?
• Czy rozgłaszam grzechy i słabości innych ludzi (nawet jeśli jest to prawda!)?
• Czy potrafię dotrzymać tajemnicy?
• Czy dotrzymuję danych obietnic?
• Czy próbowałem komuś wykraść jego tajemnicę przez podsłuchiwanie, podglądanie czy wścibskie wypytywanie?
• Czy nie manipulowałem posiadanymi informacjami, nie forsowałem fałszywej wersji wydarzeń?
• Czy szanuję odmienne poglądy ludzi, którzy myślą inaczej ode mnie?
• Czy nie milczę w sytuacjach, w których trzeba stanąć w obronie prawdy?
• Czy panuję nad językiem?
• Czy jestem obłudny – co innego myślę, co innego mówię?
• Czy udzielam rzetelnych informacji?
• Czy potrafię kogoś zganić, czy skrytykować albo pochwalić – zależnie od sytuacji i potrzeby?
• Czy żyję w prawdzie?
• Czy ludzie niewierzący, którzy na mnie patrzą, widząc mój sposób życia, chcą stawać się chrześcijanami?

I – Małżeństwo chrześcijańskie jest sakramentem

Grzechem jest:

• nie pamiętać o religijnym charakterze swego małżeństwa;
• nie pogłębiać i nie ożywiać świadomości, że przez sakrament wszedł do życia małżeńskiego sam Chrystus i chce w nim pozostać;
• nie modlić się nigdy o pogłębienie jedności i miłości małżeńskiej;
• lekceważyć wspólną modlitwę, wspólny udział w Eucharystii, wspólne czytanie Pisma Świętego;
• nie czytać żadnych książek katolickich o małżeństwie;
• nie dbać o emblematy religijne w mieszkaniu – krzyż, obrazy zawieszone na honorowym miejscu, a nie w kąciku;
• lekceważyć religijne elementy rocznicy ślubu (Msza Św., Komunia).

II – Małżeńska wspólnota miłości

Grzechem jest:

• tolerować egoizm, zabiegając o swoje dobro, o swoją „cząstkę,” nie licząc się z drugą osobą;
• nie sprowadzać słowa „mój” do „nasz” – w małżeństwie wszystko jest „nasze”;
• nie dostrzegać specjalnej sytuacji duchowej drugiej strony – i nie wczuwać się w tę sytuację (choroba, zmęczenie, wyczerpanie nerwowe);
• nie znać newralgicznych punktów charakteru swego współmałżonka albo znając, ranić je intencjonalnie lub przez brak delikatności;
• jednostronnie i arbitralnie załatwiać sprawy rodziny i domu; nie dzielić w duchu ofiarnej miłości pracy domowej, ciężarów i kłopotów dnia, wprowadzając rozdzielnik: „ile ty, tyle ja”;
• pozostawiać po sobie brudy i nieporządek z myślą , że „on”, „ona” posprząta (łazienka, popiół z papierosów, papiery itp.);
• pozwalać się obsługiwać z lenistwa i gruboskórności;
• zamykać się w tajemniczym, urażonym milczeniu, nadąsaniu (nie wiedzieć o co);
• wdzierać się wścibsko i natrętnie w przyczyny „czarnego dnia”, powodując pogłębienie depresji;
• odrzucać opryskliwie gesty pojednania, pomocy, czułości;
• w rozmowach i dyskusji ulegać irytacji, podnosić głos, używać poniżających epitetów i wulgarnych słów;
• po konflikcie długo nosić w sercu gniew i urazy – nie dążyć do pojednania, niezależnie od tego czyja racja zwycięża;
• za wszelką cenę dążyć do wykazania i przeprowadzenia „swojej” racji;
• nie pozostawić drugiej osobie możliwości „zachowania twarzy”;
• ranić miłość własną współmałżonka, podkreślając swoje racje („aha! miałem rację”);
• cieszyć się z upokorzenia i porażek współmałżonka;
• stwarzać w domu klimat napięć i niepokoju („przyczepiać” się do byle czego i kogo);
• w konfliktach i trudnościach ułożenia życia widzieć winę tylko po stronie współmałżonka;
• nie interesować się pracą zawodową i sukcesami współmałżonka;
• zanudzać go przechwałkami o własnych sukcesach i zaletach;
• podkreślać swoją „wyższość” w płaszczyźnie inteligencji, wykształcenia lub „pochodzenia społecznego”;
• nie znajdować słowa uznania i pochwały za wkład pracy, sukcesy i gusty współmałżonka (urządzenie mieszkania, strój, uczesanie, potrawy);
• rzadko używać słów; „proszę”, „dziękuję”, „przepraszam”; – mimo zmęczenia i kłopotów nie zdobyć się na spokój, pogodę, humor;
• należeć do tych, którzy okazują kurtuazję, uprzejmość tylko na „wynos”;
• nie dbać o wspólne imprezy i rozrywki (wczasy, wycieczki, odwiedziny);
• zapominać o uroczystościach rodzinnych, jak rocznica ślubu, imieniny, jubileusze;
• zapomnieć, że bieżące konflikty rozwiązuje się najłatwiej przez słowo lub gest przebaczenia i czułości (pocałunek);
• wyrażać pryncypialnie swój zawód i rozczarowanie z powodu niepoprawnych wad współmałżonka – stwarzając wrażenie, że „sprawa jest beznadziejnie przegrana”;
• przypominać i wypominać grzechy przeszłości, niedotrzymane obietnice;
• nie okazywać dość opieki, wyrozumiałości i cierpliwości swojej żonie w okresie ciąży;
• przesadnie chwalić inne żony i mężów wobec współmałżonka;
• za mało podejmować pracy nad przemianą, doskonaleniem swojej osobowości według wskazań Ewangelii;
• za mało modlić się o jedność i miłość z Bogiem i ze sobą;
• lekceważyć ubezpieczającą i ubogacającą się rolę „wspólnoty rodzin”, „Rodziny Rodzin” (grupy nieformalne małżeństw chrześcijańskich).

III – Dalszy krąg wspólnoty małżeńskiej – krewni i przyjaciele

Grzechem jest:

• odmawiać szacunku rodzicom i krewnym współmałżonka;
• wydawać o nich ujemne sądy, wyrażać się z niechęcią i lekceważeniem;
• nie szanować uczuć miłości do rodziców i krewnych swego współmałżonka;
• zazdrościć i zwalczać te uczucia;
• tkwić w istotnych sprawach małżeńskich w zależności od rodziców;
• pozwalać rodzicom na daleko idącą ingerencję w życie małżeńskie;
• tworzyć z rodzicami wspólny front walki ze współmałżonkiem;
• zbyt szczelnie izolować się od rodziców współmałżonka, nie podejmując wobec nich żadnych przyjaznych gestów (odwiedziny, podarunki, udział w uroczystościach rodzinnych).

IV – Wspólnota w dziedzinie materialnej

Grzechem jest:

• nie dążyć do stworzenia wspólnej kasy – nie uwzględniać budżetu i głównych wydatków – nie nazywać ich „nasze”;
• żądać od współmałżonka drobiazgowych rozliczeń w atmosferze nieufności i podejrzeń;
• czynić gderliwie wymówki o małych zarobkach;
• sugerować nieuczciwe sposoby zdobywania pieniędzy;
• trwonić nieodpowiedzialnie pieniądze na zbytkowne i trzeciorzędne wydatki (stroje, alkohol, przyjęcia);
• zmuszać współmałżonka do upokarzających próśb o pieniądze na wydatki codziennego utrzymania;
• wyrażać pogląd i postępować tak, jakby wartości materialne stanowiły o zachowaniu i o rozwoju miłości małżeńskiej („przecież wszystko jej daję – czego więc chce jeszcze”);
• nie podtrzymywać na duchu współmałżonka w sytuacjach trudnych, w niepowodzeniach i stresach materialnych (mała gaża, kradzieże, zguby);
• przeznaczać całą swoją energię i czas na dorabianie się materialne kosztem wartości moralnych, kulturalnych i wychowawczych („agent do robienia pieniędzy”).

V – Wspólnota miłości w pożyciu małżeńskim

Grzechem jest:

• wyznawać i uprawiać autonomię seksu;
• nie liczyć się z sumieniem i prawem moralnym w tej dziedzinie, traktując ją jako obszar niczym nie krępowanej własnej woli i samowoli;
• przeżycia zmysłowe uważać za istotę i cel małżeństwa;
• wyrażać pogląd i postępować jakby oddanie ciała wystarczyło dla autentycznej miłości;
• nie liczyć się zatem ze stanem zdrowia i usposobieniem żony przy podejmowaniu aktów małżeńskich;
• nie liczyć się z kulturą, skromnością i delikatnością w pożyciu małżeńskim: zapominać, że współmałżonek jest osobą, a nie rzeczą i narzędziem;
• przyjmować i narzucać postawy, czynności i gesty uwłaczające godności człowieka i chrześcijanina;
• nie chcieć zachować rytmu i opanowania, aby w zbliżeniach „iść wspólnym krokiem”;
• nie zdobywać dyscypliny i panowania nad swoją zmysłowością, aby w imię miłości narzucić sobie wyrzeczenie, kiedy tego potrzeba;
• nie szukać rady duszpasterza w sprawach moralnie wątpliwych;
• stawać się źródłem pokus dla męża lub żony;
• zatruwać się i zatruwać drugą stronę zazdrością i nieuzasadnionymi podejrzeniami;
• nawiązywać nawet „niewinne” flirty (zwłaszcza w biurze, w pracy lub na wczasach);
• naiwnie, nie licząc się ze zdaniem współmałżonka, korzystać z usług swojego szefa czy kolegów biurowych (prezenty, samochód, kawiarnia, przyjmować i pisać listy za plecami współmałżonka);
• celowo oddalać się często lub na długi czas z domu (delegacje, wczasy, wyjazd za granicę);
• opóźniać bez akceptowanych przez współmałżonka powodów powroty do domu;
• wchodzić w groźną koleinę towarzystwa alkoholowego, „przygód” i zdrad małżeńskich;
• nie udzielić przebaczenia w niedoskonałościach, wadach i grzechach swego współmałżonka;
• po przebaczeniu wypominać mu dawne winy i upadki;
• grozić rozwodem i podejmować kroki ku rozwodowi;
• nie widzieć w „rozwodzie”, pojmując stronę społeczno-wychowawczą, także wielkiego zła moralnego;
• zmyślać lub przejaskrawiać powody do uzyskania separacji lub deklaracji o nieważności małżeństwa w sądzie duchowym;
• nie dbać i nie poczuwać się do odpowiedzialności za los duchowy i materialny współmałżonka po jego odejściu;
• nie modlić się i nie pokutować za grzechy swego współmałżonka;
• nie dostrzegać w sobie żadnej winy w kryzysach życia małżeńskiego;
• nie dziękować nigdy Bogu za radości życia i obcowania małżeńskiego.

VI – Odpowiedzialne rodzicielstwo

Grzechem jest:

• traktować małżeństwo jako instytucję konsumpcyjną, w której tylko poszukuje się ram wyżywania się zmysłowego i własnej przyjemności;
• bez bardzo ważnych powodów wykluczać rodzicielstwo;
• rodzić dziecko tylko dla własnego zadowolenia i własnych celów;
• bez bardzo ważnych racji ograniczać do minimum ilość dzieci (1-2);
• nieodpowiedzialnie, bez ważnych powodów, pozostawać przy jednym dziecku, nie biorąc w rachubę trudności wychowawczych i przyszłego losu („choroba jedynactwa”);
• małoduszność, egoizm i ciasny lęk pokrywać wyższymi racjami, nie biorąc w rachubę Boga i Opatrzności Bożej;
• źle wyrażać się o rodzinach wielodzietnych;
• podejmować decyzję o ilości dzieci jednostronnie – nie biorąc pod uwagę sumienia i pragnień współmałżonka;
• wydawać na świat dzieci bez poczucia odpowiedzialności – w warunkach bezspornie godzących w ich dobro (choroby psychiczne, fizyczne, niezwykłe okoliczności zewnętrzne – por. encyklika Humanae vitae);
• podejmować akty małżeńskie w stanie nietrzeźwym;
• nie znać etycznych sposobów regulacji poczęć (wstrzemięźliwość okresowa – metoda termiczno-objawowa);
• nie liczyć się w pożyciu z tymi metodami;
• nosić w sobie i rozsiewać wokół uprzedzenia do tych metod;
• rozsiewać uprzedzenia do encykliki Humanae vitae bez przestudiowania jej treści;
• nie liczyć się w ogóle w poglądach i praktyce z nauką Kościoła w tej dziedzinie;
• nie akceptować z radością nawet dziecka „nieplanowanego”;
• stosować w pożyciu nieetyczne środki regulacji poczęć (antykoncepcję mechaniczną, farmakologiczną, pigułki);
• dopuszczać zamiar zniszczenia poczętego dziecka;
• namawiać czy tylko sugerować przerwanie ciąży;
• godzić się na zabójstwo człowieka nienarodzonego;
• aprobować i pochwalać takie zbrodnie;
• w decyzjach pozytywnych i negatywnych kierować się tyko wskazaniami i radami lekarza – nie liczyć się z etyką katolicką;
• w sytuacjach moralnie wątpliwych omijać duszpasterza i katolicką Poradnię Rodzinną;
• w niepowodzeniach i pod ciężarem buntować się przeciw Bogu i odmówić Mu zaufania zamiast zbliżyć się do Ukrzyżowanego.

VII – Wychowywanie dzieci i siebie

Grzechem jest:

• nie okazywać zainteresowania i czułości dziecku po urodzeniu;
• nie pamiętać, że jego struktura charakteru formuje się we wczesnym dzieciństwie (0-3-7 lat!);
• nie uzgadniać między sobą zasad i metod wychowawczych;
• traktować dziecko jako swoją własność, zapominając, że jest ono Dzieckiem Bożym i „naszym” (nie „moim”);
• uważać siebie w dziedzinie wychowania za najwyższą i nieomylną instytucję, lekceważąc wskazania pedagogiki, duszpasterzy i Ewangelii;
• nie poddawać rewizji swych poglądów i praktyki wychowawczej;
• nie trzymać się linii wychowawczej uzgodnionej między rodzicami;
• podważać nielojalnie autorytet współmałżonka w oczach dziecka;
• „kupować” względy dziecka przez lekceważenie wymagań współmałżonka, przez nadzwyczajne prezenty i pobłażliwość (fatalna metoda);
• nie rozpoznawać temperamentu, charakteru i dyspozycji pozytywnych i negatywnych własnego dziecka i nie podejmować w czas odpowiednich zabiegów wychowawczych;
• oddawać dziecko bez kontroli pod wpływ osób trzecich, zwłaszcza nie budzących zaufania u współmałżonka (teściowa, przedszkole);
• uprawiać rygoryzm: stawiać dziecku zbyt duże wymagania, wymierzać zbyt surowe kary, stwarzać wokół niego atmosferą budzącą napięcie i lęk;
• wywoływać u dziecka zrywy buntu i uporu przez niekonsekwentne wymogi i rozkazy (pod wpływem gniewu, irytacji, niecierpliwości);
• nie stawiać dziecku wyższych wymagań, nie żądać obowiązkowości i innych postaw i wyrzeczeń – ze słabości uczuciowej („małpiej miłości”);
• nie interesować się „twórczością” i sprawami szkolnymi dziecka;
• nie znajdować czasu na rozmowy, spacery, wycieczki z dziećmi;
• stosować w wychowaniu przykłady „robione”(„uważaj, bo Krzysiek nie śpi”);
• nie dbać o stały klimat życzliwości, bezpieczeństwa, pogody i miłości;
• nie zmierzać do poszerzenia dzieciom zakresu wolności przy wdrożeniu odpowiedzialności;
• zaniedbywać wprowadzanie dziecka od lat najwcześniejszych w życie religijne (modlitwa, opowiadania biblijne, kościół, katecheza);
• niedostatecznie podkreślać słowem i czynem, że Bóg i religia – to naprawdę najważniejsze wartości (hierarchia wartości);
• nie ukazywać dzieciom wartości religijnych i moralnych, lecz zmuszać je do praktyk rozkazami i represjami;
• zmuszać dzieci do praktyk religijnych, których sami rodzice nie wypełniają (modlitwa, Msza Św., Komunia, spowiedź…);
• nie uwrażliwiać dzieci na dobro i zło moralne (kształcenie sumienia);
• nie dość podkreślać wartość dobra, tolerując „małe” grzeszki jak: kłamstwo, spryt, cwaniactwo, oszustwo, kradzieże, egoizm, lenistwo;
• kłaść nacisk na wybór studiów, stanu czy zawodu według własnych upodobań i ambicji;
• niedostatecznie podkreślać słowami i postępowaniem prymat spraw ducha i wieczności przed wartościami doczesnymi;
• nie posiadać w biblioteczce i nie czytać żadnych książek ani czasopism religijnych;
• zaniedbywać wypełnienia treściami religijnymi niedziel i świąt (poza Mszą Św. – lektura Pisma Św., nieszpory…);
• redukować elementy i nastrój religijny w przeżywaniu I Komunii Św., Bożego Narodzenia, Wielkanocy i in.;
• lekceważyć wspólne spotkania i modlitwy przy posiłkach;
• gorszyć dzieci niemoralnymi słowami, sądami, poglądami i zachowaniem (cynizm, wyuzdanie, upijanie się).

VIII – Wychowanie do miłości

Grzechem jest:

• nie dążyć do wytworzenia klimatu, w którym rozwija się i dojrzewa wielokształtna miłość Boga oraz człowieka;
• niedostatecznie uczyć się słowem i czynami, że miłość Boga i różne postacie miłości człowieka stanowią najwyższe wartości moralne;
• nie dawać prymatu miłości przed sprawiedliwością;
• nie uwrażliwiać dzieci na miłość Boga oraz cierpienia i potrzeby ludzi;
• nie uczyć w codziennych sytuacjach i konfliktach „sztuki miłości” (przebaczenia, ofiarności, grzeszności, poszanowania kalek, ułomnych, starszych);
• nie zwalczać w sobie i u dzieci wszelkich przejawów egoizmu;
• zaniedbywać i opóźniać świadomie wychowanie dzieci do miłości erotycznej i małżeńskiej;
• nie podejmować we właściwym czasie stopniowego „uświadamiania” w atmosferze szczerości, naturalności i prostoty;
• nie prostować fałszywych i amoralnych sądów, ocen i poglądów w rozmowach, lekturach, w związku z programami radia i telewizji (teatr, filmy);
• przechowywać gorszące książki, czasopisma, tolerować ich kupowanie albo bez wyjaśnień podnosić z tego powodu tylko burzliwe awantury;
• stwarzać atmosferę rygorystycznego „tabu” albo za daleko posuniętej tolerancji i indywidualizmu [czytanie, oglądanie, towarzystwo, wyjazdy];
• niedostatecznie ukazywać i wyjaśniać sens, wagę i religijne odniesienia (Niepokalana!) czystości przedmałżeńskiej i małżeńskiej;
• nie ukazywać w atmosferze spokoju niebezpieczeństw i pokus oraz okazji zagrażających czystości (naiwność, dufność, towarzystwo;)
• pozwalać dzieciom na wyzbywanie się cnoty skromności i wstydliwości, które stoją na straży czystości (choćby nawet przez chodzenie po mieszkaniu w strojach nocnych i kąpielowych);
• za mało dbać o kulturę i skromność stroju córek;
• nie uodparniać dzieci przed niewolniczym hołdowaniem modzie;
• nie uczyć dzieci odpowiedzialności za wystawienie innych na pokusy i zgorszenia (zachowanie i strój dzieci);
• nie umieć i nie chcieć [dla „świętego spokoju”] w skrajnych sytuacjach powiedzieć stanowczego „nie”;
• gorszyć dzieci opowiadaniem brudnych kawałów albo śmiać się z opowiadań innych;
• gorszyć dzieci słowami lub zachowaniem, licząc naiwnie na to, że „one nie rozumieją” lub „nie słyszą”;
• nie interesować się z kim dzieci utrzymują kontakty towarzyskie;
• nie poznawać i nie zapraszać ich koleżanek i kolegów do swego domu;
• nie dążyć do wczesnego poznania sympatii swej córki lub syna;
• okazywać młodym brak zaufania, ale i naiwny jej nadmiar – pozwalać na: późne powroty, przebywanie w nieodpowiedzialnym towarzystwie, wyjazdy we dwoje, autostop, wycieczki, wczasy, wojaże zagraniczne bez odpowiedniego zabezpieczenia moralnego;
• nie korzystać z porad duszpasterza, katolickich lekarzy i prelegentów;
• nie podejmować rozmów na temat powołania do kapłaństwa i zakonu;
• stawiać dzieciom przeszkody w realizowaniu powołania duchowego;
• nie modlić się o spełnienie myśli i woli Bożej przez wszystkich domowników.

opracowano we Wspólnocie Sychar

Pycha

Bóg pysznym się sprzeciwia 1P 5,5

Pycha każe ci udawać, że jesteś kimś innym. To przez nią tak boisz się spowiedzi. – Co o tobie pomyśli ksiądz? Przecież z ciebie taki porządny człowiek. Nie wypada, żebyś przyznawał się do tych świństw… Nie słuchaj tego. Ściągnij tę głupią maskę z twarzy i powiedz sobie prawdę: „Nie jestem porządnym człowiekiem”. Świetnie. Teraz Bóg będzie miał co ci przebaczyć.

Z powodu pychy:

• Kłamałem – żeby ktoś nie poznał, do czego jestem zdolny.
• Poniżałem innych – wtedy sam wyglądam na lepszego.
• Udawałem skromnego – żeby powiedzieli o mnie: „Patrzcie jaki skromny”.
• Osądzałem innych – bo wiem, jacy powinni być.
• Odmawiałem przyjęcia pomocy – bo sam wszystko wiem i umiem najlepiej.
• Nie modliłem się – bo nie potrzebuję pomocy Boga, sam sobie poradzę, a dziękować nie mam za co.

NA PYCHĘ NAJLEPSZA JEST PRAWDA. NIE O INNYCH – O TOBIE!

Chciwość

Chciwiec spory wywołuje, kto ufa – będzie nasycony. Prz 28,25

Gdyby ludzie nie byli chciwi, nie trzeba by zakładać żaluzji antywłamaniowych, wstawiać krat do okien, a nawet zamków do drzwi. Niepotrzebni byliby konduktorzy i kontrolerzy, i miliony instytucji sprawdzających czy ktoś nie oszukuje. Ale ludzie są chciwi. Ty też.

Z powodu chciwości:

• Przywłaszczyłem sobie – bo leżało bez opieki, a zresztą, co tam taki drobiazg.
• Jeździłem na gapę – bo te parę groszy zamiast na bilet przyda się na coś pożytecznego.
• Wykorzystałem cudzy błąd – bo ekspedientka pomyliła się przy wydawaniu reszty – to jej problem.
• Nie przyznałem się – bo stłukłem przez przypadek szybę, a właściciel nie wygląda na biednego.
• Oszukiwałem – bo nie jestem przy forsie, a w tych automatach łatwo podmienić monety.
• Kradłem – bo akurat nikt nie patrzył, głupio było nie skorzystać, tym bardziej, że w domu się nie przelewa.

NA CHCIWOŚĆ NAJLEPSZA JEST UCZCIWOŚĆ. BEZ WYJĄTKÓW!

Nieczystość

Nie powołał nas Bóg do nieczystości, ale do świętości. 1Tes 4,7

Kiedy do dzbanka pełnego czystej wody wlejesz choćby kroplę jakiegoś obrzydlistwa, na oko nic się nie zmieni. Ale czy zechcesz to wypić? Tak jest z grzechem nieczystości – na zewnątrz wszystko wygląda tak, jak przedtem, ale człowiek staje się zepsuty.

Z powodu nieczystości:

• Oglądałem pornografię – bo gazeta leżała na wierzchu, akurat Internet był włączony, leciał film w telewizji.
• Czytałem podniecające teksty – przecież te pisma są dla młodzieży.
• Rozbudzałem erotyczne wyobrażenia – bo to przyjemne, a inni nie takie rzeczy robią.
• Onanizowałem się – bo tylko moja przyjemność się liczy.
• Prowokowałem strojem i zachowaniem – bo miło jest być pożądanym.
• Miałem kontakty seksualne z innymi osobami – bo wszyscy to robią.

NA NIECZYSTOŚĆ NAJLEPSZE JEST STANOWCZE I NATYCHMIASTOWE „NIE”!

 Zazdrość

Gdzie zazdrość i żądza sporu, tam też bezład i wszelki występek. Jk 3,16

Zazdrośnik jest jak pies w truskawkach: sam nie zje, a innemu nie da. Z powodu tego grzechu wielu ludzi poniosło szkodę, a nikt nie zyskał. Zazdrośnik musi wszystko mieć, być zawsze pierwszy i zawsze najlepszy. Jeśli nie jest, biada lepszym.

Z powodu zazdrości:

• Obraziłem się – bo kolega do pięt mi nie dorasta, a w szkole chwalą tylko jego; lizus jeden.
• Zrobiłem awanturę – bo koleżanka mówiła, że będzie tylko moją przyjaciółką, teraz rozmawia z innym kolegą.
• Życzyłem nieszczęścia – bo zadziera nosa; jak się dorobię, to taki komputer kupię, że mu oko zbieleje.
• Poskarżyłem wychowawczyni – dlaczego tylko ja mam mieć najgorsze oceny, podczas gdy inni też ściągają na testach.
• Nie pomogłem koleżance nadrobić zaległości – jest szansa, że się wysypie na teście, zresztą jak byłem chory, nikt mi nie pomógł.

NA ZAZDROŚĆ NAJLEPSZA JEST ŻYCZLIWOŚĆ. NIE UBĘDZIE CI JEJ.

Łakomstwo

Uważajcie, aby wasze serca nie były ociężałe wskutek obżarstwa, pijaństwa i trosk doczesnych. Łk 21, 34

Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu powoduje, że ludzie tyją. Lecz, co ciekawe, ociężałe stają się nie tylko ciała, ale i dusza. Człowiek zachłanny staje się niezdolny do wyrzeczeń i jest gotów sprzedać coś bardzo ważnego za chwile zaspokojenia głodu.

Z powodu łakomstwa:

• Nie pościłem w piątek – bo ciężko pracowałem, a świetna szynka była w lodówce.
• Objadałem się, aż mnie brzuch bolał – wolałem się opychać u innych, niż jeść za własne pieniądze.
• Piłem alkohol – bo wszyscy pili.
• Nie poczęstowałem kolegów ciastem, które mama przysłała – bo za dobre było; zjadłem wszystko.
• Niczego sobie w poście nie odmówiłem – bo przecież i tak jest ciężko, a trzeba jakoś sobie życie umilić.

NA ŁAKOMSTWO NAJLEPSZY JEST POST.

Gniew

Miłość nie unosi się gniewem 1Kor 13,5

Kiedy ktoś cię zdenerwuje, mógłbyś powiedzieć nawet ostro: „zdenerwowałeś mnie”. Tak można. Ale ludzie częściej mówią wtedy: „Głupi jesteś, kretyn, świnia”. Albo i gorzej. To jest grzeszny gniew, bo niczego nie wyjaśnia, tylko sprawia, że zaciskają się pięści.

Z powodu gniewu:

• Przeklinałem – bo mnie tak wyprowadzili z równowagi, że święty by nie wytrzymał.
• Pobiłem się z kolegą – bo mi podskakiwał, oczywiście nie jest już moim kolegą.
• Życzyłem śmierci temu draniowi – przecież sam go nie uduszę, bo zamkną mnie.
• Kłóciłem się z rodzeństwem, kolegami – wrzeszczałem, aż mnie gardło bolało.
• Zemściłem się i zrobiłem koledze to samo, co on mnie – czemu ja mam cierpieć, a on nie?
• Obgadałem koleżankę przed znajomymi – skoro nie wypada mi jej bić, to chociaż jej opinię zepsuję.

NA GNIEW NAJLEPSZA JEST MODLITWA ZA SPRAWCÓW. TO DZIAŁA!

Lenistwo

Nie bądź odważny w języku, a gnuśny i leniwy w swych czynach Syr 4,29

Myślą ludzie, że leń leży tylko do góry brzuchem. Nie tylko. Może też być leń bardzo zapracowany, ale to praca nikomu niepotrzebna albo wykonywana nie wtedy, gdy potrzeba.

Z powodu lenistwa:

• Nie pomagałem rodzicom – bo mam swoje zajęcia [gra na kompie i bezcelowe przeglądanie fejsa], przecież się nie rozdwoję.
• Nie uczyłem się – jakoś sobie dam radę.
• Ściągałem – po co się wysilać, skoro inni mogą pomęczyć się za mnie.
• Ukrywałem zdolności – żeby mnie nie wrobili w robotę.
• Godziłem się na swój grzech – bo wmawiałem sobie, że jest on silniejszy od Boga.
• Nie byłem na Mszy Świętej i nie modliłem się – mam za dużo obowiązków, poza tym w niedzielę trzeba odpocząć po imprezie.

NA LENISTWO NAJLEPSZE JEST ODKRYCIE, ŻE KTOŚ CIĘ POTRZEBUJE!

opracował ks. Krzysztof Borysewicz

Według Bożych przykazań

Przykazanie pierwsze

• Czy opuszczałem z lenistwa modlitwy codzienne?
• Czy podczas modlitwy myślałem umyślnie o innych sprawach?
• Czy zaniedbywałem naukę religii?

Przykazanie drugie

• Czy wymawiałem imiona święte w żartach lub w złości?
• Czy kląłem?
• Czy przysięgałem niepotrzebnie lub fałszywie?

Przykazanie trzecie

• Czy w dniu świętym opuściłem z lenistwa Mszę świętą?
• Czy spóźniłem się na Mszę świętą?
• Czy w kościele zachowywałem się źle?
• Czy pracowałem w dniu świątecznym?

Przykazanie czwarte

• Czy byłem nieposłuszny rodzicom lub przełożonym?
• Czy zasmucałem ich lub źle im życzyłem?
• Czy naśmiewałem się z ludzi starszych lub ułomnych?

Przykazanie piąte

• Czy biłem kogoś?
• Czy przezywałem?
• Czy źle komuś życzyłem?
• Czy namawiałem bliźniego do grzechu?
• Czy dręczyłem zwierzęta?

Przykazanie szóste i dziewiąte

• Czy myślałem chętnie o sprawach nieczystych?
• Czy przysłuchiwałem się brzydkiej mowie?
• Czy patrzyłem na nieskromne rzeczy?
• Czy mówiłem lub myślałem nieskromnie?
• Czy robiłem coś bezwstydnego sam…, z kimś?
• Czy pragnąłem coś nieskromnego widzieć…, słyszeć…, czynić?

Przykazanie siódme i dziesiąte

• Czy kradłem: komu i co?
• Czy zatrzymałem rzeczy pożyczone lub znalezione?
• Czy psułem rzeczy cudze?
• Czy oszukiwałem: kogo i w czym?
• Czy chciałem kraść: komu i co?

Przykazanie ósme

• Czy kłamałem?
• Czy oczerniałem bliźniego?
• Czy obmawiałem?
• Czy posądzałem?